Eerlijk verdelen van SARS-CoV-2 vaccins wordt nog een hele opgave

GAVI zorgt er voor dat ongeveer 50% van alle kinderen die op de wereld geboren worden op tijd hun vaccins tegen kinderziekten krijgen. Meer dan 750 miljoen kinderen zijn via GAVI routine gevaccineerd en nog eens 950 miljoen kinderen via specifieke campagnes. GAVI zorgt er vooral voor dat kinderen geboren in de 57 armste landen ter wereld kindervaccins krijgen. Vaccines tegen SARS-CoV-2 dreigen in politiek vaarwater te komen, omdat ieder land, groot en klein zijn eigen bevolking het eerste een goed vaccin, dat veilig en effectief is wil geven. COVAX is een initiatief van de EU, de WHO met Frankrijk als pionier. COVAX is van plan om volgend jaar 2 miljard vaccins in te kopen en zo eerlijk mogelijk te verdelen onafhankelijk van hoe rijk je bent of waar je woont. De Coalition for Epidemic Preparedness innovations (CEPI)zorgt er voor dat de vaccins tegen SARS-CoV-2 vaccins worden gemaakt en Global Alliance for Vaccins and Immunization (GAVI) is van plan om voor einde van 2021 de vaccins die voldoen aan een aantal eisen te kopen en te verdelen.

De COVAX independent Product Group (CIPG) adviseert de COVAX facility binnen de GAVI struktuur welke vaccins moeten worden aangekocht en welke landen hoeveel vaccins krijgen of nodig hebben. De CIPG beoordeelt de vaccins op criteria zoals bescherming, veiligheid, productie schaal en leverbaarheid in grote aantallen. Deze groep prioritiseert de vaccin candidaten voor de groepen en plaatsen op de wereld waar die vaccins het meeste nodig zijn en adviseert over aankoop van de geschikste vaccins voor verschillende doelgroepen. Het geld voor 2 miljard shots is inmiddels opgehaald door GAVI en de onafhankelijke beoordelingsgroep CIPG vergadert sinds midden oktober elke week. Op voordracht zijn een 10-tal wetenschappers uitverkozen voor deze taak onder leiding van de vaccin expert Marie-Paul Kieny van het Franse Inserm. Verder zitten in de commissie drie vaccin onderzoekers verbonden aan Amerikaanse Universiteiten of onderzoeksinstituten: Rafi Ahmed van Emory University, Connie Schmaljohn van de NIAID Integrated Research Facility en ik zelf van Harvard University. Verder Jorge Kalil van de Universiteit van Sao Paulo, Cesar Munoz-Fontela van het Duitse Bernhard Nocht Instituut in Hamburg , Kanta Subbarao van het Doherty Instituut in Melbourne, Australia, Delese Mimi Darko van de Ghana FDA, Jill Glimore van IAVI en Michel de Wilde, die vaccin R&D leidde bij GSK en Sanofi.

Het is overduidelijk dat er vele redenen zijn om een vaccin te krijgen of te nemen. Bij kindervaccinatie gaat het erom dat op het moment dat een kind het risiko loopt een kinderziekte te krijgen die ernstig kan verlopen en zelfs tot de dood kan leiden, dat kind het volledige schema aan injecties heeft gehad. Dit is in de wereld globaal bij meer dan 90% van de kinderen het geval. Deze vaccinaties verschaffen in veel gevallen levenslange bescherming en hebben daarmee een direct effect op de levensverwachting. Deze hoge graad van vaccinatie is ook van levensbelang omdat dan ook de kleine groep kinderen die niet zijn gevaccineerd , beschermd zijn. Dit komt doordat dan het virus maar een enkeling kan vinden om op over te springen en zo geen kans heeft de infectie in de bevolking gaande te houden.

SARS-CoV-2 is een heel ander geval dan griep maar ook dan de coronavirussen die bij kinderen in de eerste paar jaar van hun leven met regelmaat een verkoudheid en een snotneus geven. SARS-CoV-2 besmet kinderen onder de 10 nauwelijks en maakt ze ook niet tot nauwelijks ziek. Griep lijkt in dat op zicht weer meer op de 4 coronavirussen die kinderen een verkoudheid en in zeer sporadische gevallen longontsteking bezorgen. SARS CoV-2 besmet iedereen na het 10de jaar met ziekte vooral na het 60ste. De meeste ernstige gevallen van SARS-CoV-2 die ziekenhuis opname en zelfs opname op een IC vergen, zijn in hun 70 en sterfgevallen vooral in hun 80 en dan het meeste als er nog ziektes als hartlijden, suikerziekte of kanker of chronisch longlijden bijkomen. Jong volwassenen hebben over het algemeen het minste last van een SARS-CoV-2 infectie.

Dit maakt dat SARS-CoV-2 vaccins het meeste bijdraagt aan de gezondheid van ouderen net als het griep vaccin, het vaccin tegen longontsteking door pneumococcen en gordelroos door het waterpokkenvirus en een vaccin tegen kinkhoest. Gezondheidswerkers komen natuurlijk het eerste in aanmerking voor een goed SARS-CoV-2 vaccin omdat ze nodig zijn voor de zorg en blootgesteld worden aan infecties in hun werkomgeving. Maar wie gaat verder het vaccin krijgen en wat is het doel van het vaccin? Ik denk dat het vaccin niet tot doel heeft om de verspreiding van de infectie tegen te gaan, de overdracht te remmen en het virus uit de gemeenschap te bannen. De kans dat dat lukt is te klein omdat niet genoeg mensen het vaccin zullen krijgen of nemen. Immers de grootste verspreiding vindt onder compleet gezonde jongeren en volwassenen plaats, die meestal ook niet ziek worden. Het wordt dus een vaccin voor ouderen, waarbij kan worden verwacht dat het vaccin in die groep slechter werkt en meer bijwerkingen geeft dan bij gezonde jongeren. Ook zijn er steeds meer gegevens die er op wijzen dat de afweer door infectie en waarschijnlijk ook opgewekt door vaccins van relatief korte duur zal zijn. Daarnaast hebben ouderen een steeds verslechterend afweersysteem. De kans dat het vaccins voldoende werkt bij en voor ouderen staat niet bij voorbaat vast. Dit is vooral omdat de vaccins nauwelijks getest worden binnen die doelgroep en bij de meeste trials het vaccin waarschijnlijk wordt goedgekeurd op 50% bescherming tegen milde verschijnselen van COVID-19 en er niet gewacht wordt op het voorkomen op IC opname of zelfs dood door SARS-CoV-2.